Z fizycznego punktu widzenia kolor jest falą mechaniczną, odbijającą się od danego przedmiotu. To, jak odbieramy kolor, będzie więc zależało od długości wspomnianej fali światła, jak również od budowy naszego narządu wzroku. Światło trafia do naszego oka i dalej, za pomocą procesów zachodzących w naszym mózgu, staje się konkretną barwą. Więcej o kolorze opowiem Wam na naszej wystawie “W stronę światła”, na którą już teraz Was zapraszam. Ze względu jednak na moje zainteresowania oraz fakt, że studiuję latynoamerykanistykę, artykuł ten wychodzi poza fizyczne ramy i definicje koloru, skupiając się na kosmologii Rdzennych Amerykanów.
Grupy etniczne w Ameryce Północnej
Metafizyczny aspekt kolorów oraz postrzeganie ich na płaszczyźnie duchowej i symbolicznej jest zjawiskiem występujących u bardzo wielu społeczności etnicznych i religijnych. Artykuł będzie skupiał się na odbiorze kolorów wśród rdzennych społeczności Ameryki Północnej.
Rozważania na temat symboliki koloru wśród Rdzennych Amerykanów należy zacząć od podkreślenia faktu, iż jest to grupa niezwykle różnorodna: według danych statystycznych na terenie USA możemy wyróżnić ponad pięćset rdzennych grup etnicznych, w Kanadzie jest ich aż 630. Społeczności te cechują się jednak pewnymi podobieństwami, między innymi w odbiorze koloru i jego znaczenia w życiu codziennym oraz wierzeniach.
Kolory i ich symbolika
Społeczności pierwotne, jak możemy je nazywać, życie doczesne traktują na równi z życiem pośmiertnym. To, co widzialne i niewidzialne koegzystuje ze sobą, przecinając swoje ścieżki w niemal każdym aspekcie codzienności. Tak właśnie dzieje się z kolorami.
Czarny
Lakoci, grupa zamieszkujące niegdyś amerykańskie Wielkie Równiny, utożsamia czerń z szacunkiem, honorem i dorosłością. Wbrew przekonaniu pierwszych kolonizatorów, czarny kolor nie służył do odstraszania przeciwnika. Lakocki wojownik mógł pomalować swoją twarz na czarno, tylko jeśli zapracował na to wyjątkowymi osiągnięciami na polu bitwy. Czerń to również kolor zachodniego wiatru, wody oraz błyskawicy, co ukazuje przenikanie się świata fizycznego z metafizycznym.
Biały
Kolor biały dla plemienia Czirokezów był symbolem spokoju i szczęścia, Lakoci widzieli w nim natomiast wielką mądrość i źródło życia.
Niebieski
Kolor niebieski jest kolorem najpotężniejszym ze wszystkich. Lakoci utożsamiali go z esencją stworzenia wszystkiego, początkiem istnienia. Dlatego woda jest niesamowicie ważnym elementem życia rdzennych społeczności: daje życie i leczy. Wiele plemion, np. zamieszkujący południowo – wschodnie stany Chitimachowie, kolor niebieski łączyli właśnie z Wielkim Duchem, stwórcą świata.
Kolory kiedyś i dziś
Wynikająca z uwarunkowań historycznych sytuacja Rdzennych Amerykanów diametralnie różni się od tej pre kolonizacyjnej. Symbolika, łączenie metafizyczności z fizycznością i tradycja nie są tak silnie zakorzenione w sercach młodych przedstawicieli rdzennych społeczności. Coraz mocniej podążają oni za światem zachodnim, stając się nieodłączną częścią amerykańskiego stylu życia i kultury. Żyjący w 2024 roku potomek Lakotów czy Czirokezów przywdzieje czarny t-shirt czy zielony sweter bez utożsamiania go z konkretną sferą duchową. Tradycje kultur rdzennych kultywowane są nadal, ale współczesny świat nieustannie tłamsi je swoimi “dobrodziejstwami”.
Mężczyzna z plemienia Paunisów, George Catlin, XIX wiek, Smithsonian American Art Museum
Kobieta z kanadyjskiego plemienia Kri, George Catlin, XIX wiek, Smithsonian American Art Museum
Wojownik z plemienia Iowa (rodzina plemion Dakota), George Catlin, XIX wiek, Smithsonian American Art Museum
Kobieta z plemienia Kri, George Catlin, XIX wiek, Smithsonian American Art Museum
Autor: Patrycja Gomola